تجاری سازی محصول چیست؟
تجاری سازی ایده در اصطلاح به فرایندی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های کسب‌وکار بتوان ایده‌های نو و فناورانه را به مرحله تولید و سودآوری رساند. بگذارید تمام این تعریف را در طی یک مثال توضیح دهیم.
به‌طور مثال شما بر روی دانشی کار می‌کنید که با استفاده از آن بتوان به روش آبیاری بهتری برای زمین‌های زراعی رسید. ابتدا پژوهش‌های خود را پیرامون این ایده و تکراری نبودن آن انجام می‌دهید. پس از اطمنیان از نوآورانه بودن ایده، به سراغ توسعه آن و ساخت یک نمونه اولیه از آنچه در ذهن دارید، می‌پردازید. در گام بعدی نمونه اولیه را ارزیابی می‌کنید و در صورت موفق بودن راستی‌آزمایی آن تصمیم می‌گیرید به دنبال عرضه آن به بازار باشید. اینکه شما بخواهید نتیجه تحقیقات خود را به جامعه هدف خود برسانید، همان فرایند تجاری سازی محصول نامیده می‌شود.
در جریان تجاری سازی فناوری های نوآورانه، از ایده‌ها به محصولات و خدمات متفاوتی می‌رسیم که تاکنون در سطح جامعه وجود نداشته‌اند و اکنون با ورود آن‌ها، بخشی از نیاز افراد برطرف خواهد شد. این محصولات ماحصل مدت زیادی تلاش، تحقیق، نیازشناسی و بررسی جامعه هدف بوده است. کشورهایی که بتوانند با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، فرایند تجاری سازی فناوری را انجام دهند، در واقع به توسعه اقتصاد دانش‌محور و رونق تجاری خود کمک کرده‌اند. به همین علت امروزه نقش حمایتی دولت‌ها در تجاری کردن تکنولوژی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تاریخچه مفهوم تجاری‌سازی به کی و کجا باز می‌گردد؟
اینکه فرایند نوآوری و تجاری سازی محصول دقیقاً از چه زمانی شروع شده است، مشخص نیست. آنچه که واضح است، اینکه این فرایند ابتدا در میان مردم عادی رایج بوده و سپس به بخش‌های علمی راه یافته است. یعنی چه؟ عینی اینکه ابتدا مردم عادی تلاش داشته‌اند تا در به‌صورت کاملاً ابتدایی و برای رفع نیازهای خود به طراحی محصولاتی روی بیاورند که به آن‌ها احتیاج داشتند. اگر این محصولات از بازدهی مناسبی برخورار می‌بود، آن را برای اطرافیان حود نیز تولید می‌کردند. این یک نمونه بسیار کوچک از تجاری کردن محصول و خدمات است.
به تدریج و با رشد مراکز آموزشی، دانشگاه‌ها، موسسه‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها این فرایند شکل منسجم‌تر و سامان‌دهی‌شده‌تری به خود گرفت و وارد کسب‌وکارهای دانش‌محور شد. یکی از معروف‌ترین مثال‌ها در این زمینه مربوط به رئیس دانشگاه جان هاپکینز است. سال ۱۸۷۶ زمانی بود که دانیل کویت گیلمن به‌عنوان نخستین رئیس دانشگاه جان هاپکینز دو شرکت افتتاح کرد که یکی از آن‌ها مربوط به دانشگاه جان هاپکینز بود و دیگری مربوط به بیمارستان آن. علت افتتاح این شرکت‌ها چه بود؟
گیلمن شش سال قبل از مرگ خود این کار را انجام داد و در سخن‌رانی مربوط به این گشایش اعلام کرد که این کار را برای تجاری سازی ایده های نو و به بازار عرضه کردن نتیجه تحقیقات و پژوهش‌ها است. در واقع دانشگاه هاپکینز و شرکت معلق به آن محلی بود برای تحقیق و توسعه ایده‌های دانش‌بنیان و در مقابل، بیمارستان فضایی بود برای دسترسی به جامعه هدف و به تولید رساندن این ایده‌ها.
پس از این اقدام سایر دانشگاه‌ها نیز در صدد حمایت از ایده‌ها و طرح‌های دانش‌بنیان برآمدند و در همین زمینه مراکز فناور و نوآوری را راه‌اندازی کردند. هدف از این مراکز پشتیبانی و تجاری سازی طرح‌هایی بود که افراد بر روی آن‌ها پژوهش انجام می‌دادند؛ به‌خصوص دانشجوها، دانش‌آموختگان و استادان. در جریان این حمایت‌ها جامعه علمی با بخش کسب‌وکاری جامعه ارتباط پیدا کرد و به همین علت است که هسته اصلی اغلب استارتاپ‌ها و موسسه‌های دانش‌بنیان را نیز همین افراد تشکیل می‌دهند.